Brokmanowa Melania

BROKMANOWA MELANIA z domu Mamroth (1884-1958) doktor filozofii i ekonomii politycznej, nauczycielka, działaczka społeczna i oświatowa.

Ur. 6 II w Warszawie, córka Maurycego, właściciela banku w Kaliszu i Ernestyny z Lewenbergów. Ukończyła uniwersytet w Bernie (Szwajcaria).

     Od 1902 czynna w pracach Polskiej Partii Socjalistycznej, w 1903 aresztowana przez władze rosyjskie i więziona. Była uczestniczką kaliskich piątków literackich, zainicjowanych przez Felicję Łączkowską w celu prowadzenia działalności samokształceniowej wśród kobiet. Podczas I wojny światowej ratowała księgozbiór Biblioteki Publicznej im. A. Mickiewicza w Kaliszu. Razem z Haliną Kożuchowską zdołała przechować część książek z biblioteki mickiewiczowskiej do powrotu z Rosji głównej opiekunki biblioteki, Łączkowskiej. B. wchodziła w skład zarządu Polskiego Stow. Równouprawnienia Kobiet w Kaliszu (zał. 18 V 1908). Była członkiem Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego. W 1918 i 1920 pracowała w szpitalu wojskowym w Kaliszu; była współorganizatorką świetlic wojskowych. Pracowała w świetlicach Związku Strzeleckiego. Była członkiem Przysposobienia Wojskowo-Rolniczego w Kaliszu, później w Brześciu nad Bugiem. W Kaliszu prowadziła tajne nauczanie języka polskiego i historii, a także uczyła w szkole żeńskiej W. Motylewskiej (1918). W okresie międzywojennym wykładała historię w Gimnazjum im. A. Asnyka w Kaliszu, była tamże opiekunką Samopomocy Uczniowskiej. Posiadała majątek w Białej Królikowskiej (kaliskie) dokąd zapraszała harcerzy na letnie obozy. Należała do założycieli kaliskiego Tow. Przyjaciół Książki (1927-36), wchodziła w skład zarządu Tow. Biblioteki Publicznej im. A. Mickiewicza w Kaliszu. Po wyjeździe z Kalisza pracowała jako wizytator w kuratorium w Brześciu nad Bugiem (od 1934). Podczas okupacji niem. ukrywała się z mężem Jakubem i synem Jerzym w Warszawie pod nazwiskiem Kozłowska; syn - wychowanek Gimnazjum A. Asnyka w Kaliszu zginął w powstaniu warszawskim. Po wojnie B. pracowała w Ministerstwie Szkolnictwa Wyższego jako dyrektor departamentu. W 1957 brała udział w Zjeździe Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. A. Asnyka w Kaliszu. Zginęła w 1958 w Warszawie w wypadku samochodowym.
     Odznaczona medalem 10-lecia Odzyskania Niepodległości
     Na łamach Ziemi Kaliskiej opublikowała artykuły: Melania Parczewska (1930), Dawnym piątkom (1931), Pamięci Haliny Kożuchowskiej (1931); tłumaczka dzieła Żydzi i życie gospodarcze.

SBWPW (E. Andrysiak). - Czy wiesz kto to jest? Pod ogólną red. Stanisława Łozy. W. 1938 s. 72, fot.

dr Ewa Andrysiak